Het overkomt ons allemaal wel eens. Je rijdt in een auto en plotseling remt de auto voor je. Binnen enkele seconden heb je je rem ingetrapt. Toch wel fijn dat oudere breinsysteem van ons. Moet je nagaan dat je eerst nog zou gaan nadenken over welke opties je allemaal had om uit deze gevaarlijke situatie te komen. Dan was je allang op de auto voor je geknald. Ons oudere breinsysteem neemt het op deze momenten over van ons nieuwere breinsysteem. In deze situaties is dat fijn. Alleen bij leren en veranderen werkt dit niet in je voordeel. Daar ben ik achter gekomen door de het boek ‘Breinopeners’ en de boekpresentatie van Ria van Dinteren die ik heb bijgewoond. Wil jij ontdekken wat neurowetenschappelijke kennis voor jou kan betekenen? Lees dan vooral verder…
De werking van het brein
Eigenlijk is het voor iedereen interessant en handig om te weten hoe het brein werkt. Het brein reageert primair op het vergroten van beloning of het voorkomen of ontwijken van dreiging. Dat is de basis waarop je dagelijkse beslissingen neemt. Je hebt het oudere en nieuwere breinsysteem.
Het oudere breinsysteem
Ons oudere breinsysteem bestaat uit het reptielenbrein en het emotionele brein. Dit breinsysteem is gericht op de belangrijkste functies om te leven. Denk aan ademhalen, de behoefte ervaren om te eten en het reguleren van je lichaamstemperatuur. Ook beïnvloed dit gedeelte van het brein jouw reactie op onveilige situaties. Het zorgt ervoor dat we bij dreiging vechten of vluchten. Je kans om te overleven wordt hierdoor groter.
Het nieuwere breinsysteem
Het nieuwere breinsysteem is de derde laag in onze hersenen. Dit gedeelte wordt ook wel de neocortex of het menselijk brein genoemd. Door het nieuwere breinsysteem ben je in staat om te communiceren door taal, toekomstplannen te maken en verschillende gegevens te analyseren.
Om te leren staat in het brein veiligheid op nummer een
Onze hersenen zijn primair ingesteld op overleven. Veiligheid creëren staat hierdoor op nummer een als je wilt leren en veranderen. Als je jezelf veilig voelt is het oudere breinsysteem gerustgesteld. Er is geen aanleiding tot een vecht- of vluchtreactie. Hierdoor sta je open om jezelf te ontwikkelen.
“Bij dreiging wordt het oudere breinsysteem aangezet en het nieuwere breinsysteem uitgeschakeld. Je bent gericht op overleven. Leren lukt dan niet meer.”
Fysieke en symbolische bedreiging heeft hetzelfde effect
Een fysieke bedreiging wanneer een auto plotseling voor jou auto remt heeft hetzelfde effect als een symbolische bedreiging zoals een collega die over je roddelt. Je brein is niet in staat om onderscheid te maken tussen fysieke bedreigingen en symbolische bedreigingen. Er kan van alles gebeuren waardoor je je onveilig voelt. Een leidinggevende die feedback geeft op je functioneren of een uitpuilende mailbox kan hetzelfde effect hebben als een sabeltandtijger die met grommende tanden voor je staat. Dat is een heftige ontdekking.
Voor leidinggevenden en trainers is er een grote rol weggelegd
Bij het creëren van veiligheid is een grote rol weggelegd voor leidinggevenden en trainers. Een andere aanpak uitproberen in je werk of oefenen met een acteur tijdens een training kan veel spanning opleveren. Een onveilig brein is op zulke momenten op zoek naar een veilige plek, voordat het open kan staan om te leren. Soms is het creëren van een veilige werkomgeving effectiever dan een vaardigheidstraining.
Zelfs als je wilt veranderen is het knap lastig
Zelfs als je geen weerstand vertoont tegen een verandering is het knap lastig. Je wilt er voor open staan. Alleen het oudere breinsysteem maakt in het hier-en-nu keuzes die beloning vergroten. Dit heeft dan weer gevolgen voor het bereiken van je lange termijn plannen. Zo kan je lange termijn plan zijn om een aantal kilo’s af te vallen en dat je die heerlijke appeltaart toch opeet omdat je moeder die speciaal heeft gebakken.
Meer aandacht voor het thema veiligheid
Na het lezen van mijn blog ben je het vast met mij eens dat het mooi zou zijn als er meer aandacht komt voor het thema veiligheid. Ik zou het briljant vinden als meer leidinggevenden hierover in gesprek gaan met medewerkers. Samen betekenis geven aan veiligheid en wat je nodig hebt om jezelf veilig te voelen in het werk. Zullen er dan minder trainingen nodig zijn? En zullen we dan minder in onze opleidingsreflex belanden? Wat denk jij?
Naast veiligheid zijn er nog meer breinprincipes die jou helpen om het brein van medewerkers in het standje ‘leren’ te zetten. Want hoe prikkel je het brein om te willen leren? Hoe zorg je ervoor dat het brein in een optimale conditie is om te leren? En hoe kun je ervoor zorgen dat het brein gegevens kan onthouden? Daarover in een volgende blog meer.
