Vorige week moest en zou het gebeuren. Een onderwijsleergesprek (OLG) uitvoeren voor 15 deeltijdstudenten. Op de een of andere manier vind ik het in een schoolse setting honderd keer spannender dan op het werk. Met een duidelijk doel voor ogen – deelnemers inzicht geven in wat je nodig hebt om een trein van A naar B te laten rijden – ging ik van start. Ik vond het gaaf om te merken dat er zoveel kennis in de groep aanwezig was. Het ene antwoord na het andere antwoord volgde. Samen zijn we op zoek gegaan naar verdieping en verbreding van de aanwezige kennis. In mijn nieuwe blog geef ik je inzicht in wat een onderwijsleergesprek is. Je ontvangt vijf tips die je helpen in de voorbereiding en tijdens de uitvoering. 

Wat is een OLG?

Een onderwijsleergesprek is een didactische werkvorm. Als trainer activeer je de deelnemers om na te denken door het stellen van vragen. Dit doe je stapsgewijs en elke vraag draagt bij aan het bereiken van het leerdoel. Je zet het in om de aanwezige kennis te verbreden, te verdiepen of om kennis weer op te frissen. Het is ook mogelijk om een onderwijsleergesprek in te zetten om een probleem te analyseren of de deelnemers te activeren om na te denken over oplossingen.

Mijn ervaring omgezet in tips voor jou

1. Formuleer eerst de antwoorden dan pas de vragen

In eerste instantie was ik begonnen met het formuleren van vragen. Daarin liep ik al snel vast. Toen las ik de tips van Huybers (2015) in het Hoe-boek voor trainers. Daarin staat dat het handiger is om te beginnen met de antwoorden die je wilt krijgen. Vervolgens verzin je daar vragen bij.

Een van de antwoorden die ik uit de groep wilde krijgen was dat een trein stroom nodig heeft om in beweging te komen. Deze stroom komt van het hoogspanningsnetwerk af, wordt onderverdeeld in een onderstation en gaat dan via de bovenleiding naar de pantograaf die op de trein zit. Een pantograaf neemt de stroom op van de bovenleiding. De vragen die ik daarbij bedacht had zijn:

1. Wat heeft een trein nodig om in beweging te komen?
2. Waar komt elektriciteit vandaan?
3. Hoe komt elektriciteit bij een trein terecht?

2. Schrijf de vragen voluit op een kaartje

Tijdens de lessen werd benadrukt dat het improviseren bij een onderwijsleergesprek lastig is. Je gaat dan sneller de mist in bijvoorbeeld doordat je de vragen anders formuleert. Schrijf daarom de vraag voluit op een kaartje. Opschrijven helpt mij ook om de vragen en de structuur beter in mijn hoofd te krijgen.

3. Stiltes laten vallen in een onderwijsleergesprek

Van te voren had ik mezelf er meerdere malen op gewezen om bewust stiltes te laten vallen na het stellen van een vraag. Zo geef je de deelnemers de tijd om over een antwoord na te denken. Ook na het antwoord hoef je de stilte niet meteen op te vullen.

Ik merk dat ik vooral veel feitvragen heb gesteld. Hierdoor hoeven deelnemers minder lang na te denken. De volgende keer wil ik meer aandacht besteden aan het formuleren van diepgaandere vragen. Zoals:

• Wat is de functie van een bovenleiding?
• Wat gebeurt er in een onderstation?

4. Regie houden tijdens een onderwijsleergesprek

Bij mij waren de deelnemers zo enthousiast in het snel geven van antwoorden dat ik sommige antwoorden even moest parkeren om chaos te voorkomen. Dat gebeurde toen ik improviseerde en per ongeluk een van de hoofdvragen stelde: ‘wat voorkomt dat treinen op elkaar botsen?’ Er werden verschillende antwoorden geroepen over seinen, automatische treinbeveiliging en baanvakken. Als je al deze antwoorden door elkaar laat lopen wordt het chaotisch.

5. Aanmoedigen van deelnemers

Komt er geen antwoord nadat je een vraag gesteld hebt, dan wijs je iemand aan om te antwoorden. Als het antwoord goed is bevestig je dit. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘ja, dat heb je helemaal goed!’ Dit moedigt de deelnemers aan om actief mee te doen. Wil je dat ze dieper nadenken stel dan een doorvraag. Laat deze doorvraag door iemand anders beantwoorden. Wat je ook kunt doen is iemand aanwijzen om het antwoord aan te vullen met de vraag: ‘hoe denk jij hierover?’

Conclusie

Het was een toffe ervaring! Het is voor mij wel duidelijk geworden dat het formuleren van vragen nog om extra aandacht vraagt. Door van te voren te bedenken welke antwoorden ik wilde krijgen ben ik in de valkuil gestapt om feitenvragen te formuleren. De volgende keer wil ik meer nadruk leggen op het formuleren van vragen die de deelnemers dieper na laten denken.

Wat zijn jouw ervaringen met een onderwijsleergespek?