Door de opbrengsten van je doelgroepanalyse om te zetten in een persona, blijf je tijdens het ontwerp scherper of het aansluit bij de doelgroep. Telkens als je weer een stap verder bent stel je jezelf en anderen de vraag:

• Gaat dit werken bij Henrieke?
• Sluit dit aan bij Marleen?
• Zou Henk hier blij van worden?

Je beantwoordt deze vraag met de persona in je gedachten. Hartstikke handig zo’n persona en ook nog een leuk om te maken. Nadat je dit blog gelezen hebt is het weer helder waarom het zo belangrijk is om inzicht te hebben in je doelgroep en ben je in staat om zelf te gaan experimenteren met het maken van een persona.

Waarom inzicht in de doelgroep belangrijk is

Het is jouw taak als ontwerper om de doelgroep te analyseren en hier conclusies uit te trekken die je meeneemt in de rest van het ontwerp. Anders ontwerp je een leerinterventie die niets oplost. Je bereikt het doel niet. Je wilt dat de medewerkers het gewenst gedrag gaan vertonen in het werk. De kans is groot dat als je jezelf niet inleeft in de voorkennis die zij hebben, dat je een verkeerde inschatting maakt als ontwerper. De trainer gaat daar in de uitvoering last van krijgen, doordat hij een vaardigheden gaat aanleren waarover de medewerkers al beschikken. Een goede trainer weet hier natuurlijk wel een draai aan te geven, alleen dit had je als ontwerper kunnen voorkomen.

Van een analyse van de doelgroep naar persona

Om je doelgroep te analyseren heb je informatie verzameld door verschillende methodes toe te passen. Misschien heb je interviews gehouden met medewerkers en managers, heb je functiebeschrijvingen doorgenomen, een groepsgesprek gevoerd én een enquête uitgezet. Je hebt hierdoor informatie over:

• Algemene kenmerken
• Aanwezige en ontbrekende kennis
• Aanwezige en ontbrekende vaardigheden
• Leervoorkeuren

Al deze informatie zet je om in een gedetailleerde beschrijving van een persoon. Deze persoon is representatief voor de doelgroep of een deel daarvan. Doorloop de volgende stappen om tot een persona te komen.

Combineer de naam met een eigenschap

Kies een typerende eigenschap en combineer deze met een naam. Ivo de Ijverige, Jan Klaas de Baas, Marian Op de Man, Bert Bewust óf misschien Jacqueline Treuzelmien. Gooi er wat humor in. Het leuke hieraan is dat mensen die mee ontwerpen deze naam snel onthouden. Kies trouwens bij een relatief jonge vrouwelijke doelgroep niet voor Koos. Marleen spreekt dan meer tot de verbeelding.

Maak de persona persoonlijk

Een persona zorgt ervoor dat je doelgroep een gezicht krijgt. Vertel in de vorm van een verhaal meer over de algemene kenmerken en andere persoonlijke informatie.

Ivo de Ijverige is negenentwintig jaar. Hij woont samen met zijn vriendin in Veenendaal. Hij is in Veenendaal opgegroeid in een gezin met vier kinderen. Ivo is de jongste en is een echte avonturier. Hij besteedt al zijn verlofdagen aan het maken van reizen. Nieuwe plekken ontdekken waarin de natuur nog ongerept is staat voorop. En de jaarlijkse wintersportvakantie met zijn vrienden mag natuurlijk niet overgeslagen worden. Hij heeft de bachelor studie management, economie en recht afgerond en is daarna gaan werken op een financiële afdeling. Om de verdieping op te zoeken is hij na twee jaar een masterstudie gaan volgen in finance and control. Inmiddels werkt hij een jaar bij ProRail als projectcontroller.

In dit voorbeeld staat informatie over de leeftijd, thuissituatie, hobby’s, opleidingsachtergrond en werkervaring. Je kunt ook een foto toevoegen en een typerende quote.

Aanwezige en ontbrekende kennis

Je hebt geanalyseerd welke opleiding de doelgroep gevolgd heeft, het niveau daarvan en hoeveel ervaring de doelgroep heeft met de taken die verricht worden in het werk. Dit bouw je om in een verhaal.

Ivo de Ijverige werkt net een jaar bij ProRail hij heeft nog niet zoveel kennis van het spoor. Hij werkt samen met ervaren collega’s die af en toe woorden gebruiken waarvan hij geen idee heeft wat dit betekent. Dit vindt hij lastig omdat hij ijverig is en alles wil begrijpen en tegelijkertijd niet wil laten zien dat hij nog niet alles weet. Als hij iets niet weet pakt hij liever zijn smartphone erbij om de betekenis op te zoeken dan dit aan te kaarten tijdens het gesprek. Ivo heeft een masterstudie gevolgd in de richting van finance and control. Dit helpt hem in de praktijk. Waar Ivo weleens tegen aanloopt is hoe hij uit alle informatie die hij krijgt hetgeen filtert wat hij nodig heeft voor zijn werk als projectcontroller.

Aanwezige en ontbrekende vaardigheden

In hoeverre is de doelgroep in staat om te leren, wat zijn de cognitieve, vakspecifieke en vakoverstijgende vaardigheden? Hoe staat het met de computervaardigheden bij het ontwerpen van een blended leertraject? En in hoeverre is de doelgroep in staat om het eigen leerproces te sturen, wat zijn de meta-cognitieve vaardigheden? Dit zet je om in een verhaal.

Ivo de Ijverige heeft een bachelor studie afgerond waarin vakoverstijgende vaardigheden actief zijn aangeleerd. Hoe voer je gesprekken, luisteren, samenvatten en doorvragen. Dit helpt hem in zijn werk als projectcontroller. Hij reflecteert na situaties die hij meemaakt en past zelfstandig zijn aanpak aan als iets niet werkt. Ivo weet zijn weg snel te vinden in systemen en computers, daar ervaart hij totaal geen problemen mee. Door de masterstudie die hij gevolgd heeft in finance and control heeft hij zijn onderzoeksvaardigheden verder ontwikkeld.

Leervoorkeuren

Is er een overheersende leerstijl bij de doelgroep? Wat is de motivatie van de doelgroep om de functie uit te oefenen én om te leren? Welke ervaringen hebben zij tot nu toe met leren? Hoe leert de doelgroep in groepen?

Ivo is in staat om zelfstandig te leren alleen hij wil liever van en met anderen leren. Hoorcolleges vindt hij saai. Wil je Ivo blij maken dan geef je hem een korte instructie en laat je hem zelf of met anderen aan de slag gaan met een opdracht. Hij vindt het fijn om daarover dan met elkaar het gesprek aan te gaan en op deze manier feedback te krijgen. Zijn motivatie is dat leren bijdraagt om je werk efficiënter en effectiever uit te voeren.

De persona is af, en dan?

Als je alles samen hebt gevoegd en je hebt de beschrijving af, dan zie je de persona voor je staan alsof het een echt persoon is. Op het moment dat je ontwerpkeuzes maakt bijvoorbeeld over een didactisch concept, model of werkvorm beantwoord je namens Ivo de Ijverige vragen als:

• Gaat dit werken bij mij?
• Ga ik het op deze manier onder de knie krijgen?
• Word ik hier blij van?

Je beargumenteert waarom wel of niet en blijft zo scherp of het ontwerp aansluit op de doelgroep.

Hoe ga je om met een brede doelgroep?

Een doelgroep kan te breed zijn voor een persona. Bijvoorbeeld als het gaat over meerdere afdelingen of organisatiebreed. Je voelt het al heel snel aan als er doelgroepsegmenten zijn. Je kunt dan het beste nog een persona maken. In het voorbeeld van Ivo merk je dat het een startende projectcontroller is. Voor het leertraject wat we aan het ontwerpen zijn hebben we ook een persona gemaakt voor de doelgroep ervaren projectcontrollers. We toetsen het ontwerp dan bij Ivo en de andere persona.

Wat vind jij ervan om een persona te gebruiken om scherp te blijven of het leertraject aansluit bij de doelgroep?